*این سخن به نظر درست می‌آید که هر کس از تاریخ عبرت نگیرد، خود عبرت دیگران خواهد شد.

«تابناک» کمی تاریخ مرور می‌کند. باشد که عده‌ای عبرت گیرند.

هزار و چهارصد سال پیش، امیرمومنان علی ـ علیه‌السلام:

«و احذروا ما نزل بالامم قبلکم من المثلات بسوء الانفال و ذمیم الاعمال فتذکّروا فی الخیر و الشّر أحوالهم، و احذرو أن تکونوا أمثالهم

«بر حذر باشید از مصیبت‌های عبرت‌آوری که به امت‌های پیشین به واسطه کارهای بد و اعمال نکوهیده‌شان نازل شد؛ پس در خوشی و سعادت و بدی و گرفتاری، حالت آنان را به یاد بیاورید و بر حذر باشید که همانند آن‌ها نباشید».

سه قرن پیش، اصفهان پایتخت حکومت صفوی:

شاه سلطان حسین، شاه بی‌خاصیت و بی‌خیال و راحت‌طلب صفوی، نمی‌داند و برایش اهمیتی ندارد که در کشور چه می‌گذرد. محمود، جوانک ایلیاتی افغان به سوی پایتخت در حرکت است. کمی بعد بر ایران و مردمش و جان و ناموس مردمش، آن می‌رود که نباید... .

تیر ماه 1360، چند روز پس از فاجعه هفتم تیر

نهم تیر تشییع شهدا بود؛ مردم جلوی در دانشکده افسری جمع شده بودند.

چند بار خواستند شهید بهشتی را دفن کنند، جمعیت نگذاشت. جنازه دست به دست می‌شد، از قبل دور می‌شد و برمی‌گشت. یک بار جنازه را از قبر دور کردند و دیگر برنگشت، انگار گم شده بود. اول به هاشمی خبر دادند که جنازه را دزدیده‌اند، ولی بعد معلوم شد می‌خواهند فردا صبح دور از چشم مردم بیرون از آن همه فشار دفنش کنند.

کسی از نهضت آزادی با هاشمی تماس گرفت که نمایندگان نهضت در مجلس می‌خواهند در جلسه چهارشنبه شرکت کنند، به شرط آنکه امنیتشان تأمین باشد. هاشمی خوشحال شد، با چند نفر دیگر مشورت کرد، پذیرفتند.

دهم تیر جلسه مجلس بود؛ چند گروه کار‌شناس مواد منفجره از شهربانی و ارتش و سپاه آمدند. مجلس را خوب گشتند، چیزی پیدا نکردند. کسی نمی‌دانست مجلس به حد نصاب می‌رسد یا نه. وزارت کشور اعتبارنامه‌های ده نفر از منتخبین میان دوره‌ای را صادر کرد. یک روز پیش از انفجار، نام برگزیده‌ها معلوم شده بود.

رادیو مستقیم از مجلس گزارش می‌داد، ساعت 8 صبح هنوز تعداد به حد نصاب نرسیده بود، چند نفر از نماینده‌ها که در بیمارستان بودند و به اخبار مجلس گوش می‌کردند، با‌‌ همان وضع پا شدند آمدند مجلس، با تخت بیمارستانی و سرم و باندپیچی‌هایشان.

ساعت هشت و نیم، از صد و هشتاد نفر گذشت. روی صندلی‌های شهدا قاب عکس و گل گذاشته بودند. قاری که شروع به قرآن خواندن کرد، صدای هق هق جماعت بلند شد، بعد یک نفر شروع کرد نوحه خواندن، صدای گریه دیگر بلند و واضح شده بود.

 

دی ماه 87، رهبر انقلاب در دانشگاه علم و صنعت:

«اگر روزی در میان مسئولان کشور، مسئولان بی‌جرأت و ضعیفی همچون شاه سلطان حسین پیدا شوند، حتی اگر در میان مردم نیز شجاعت و آمادگی باشد، کار مملکت و جمهوری اسلامی تمام است، چرا که مسئولان ترسو و مقهور، ملت‌های شجاع را نیز به ملت‌های ضعیف تبدیل می‌کنند».

تیر ماه 91: بررسی یک فوریت طرح تعطیلات مجلس

یک نماینده مجلس می‌فرمایند: اگر تعطیلات تابستانه نباشد، خانواده نمایندگان چه زمانی به مسافرت بروند؟

انگار نه انگار که مجلس تعطیلات کم ندارد. تعداد جلسات مجلس هشتم کمی بیش از چهارصد جلسه بود؛ یعنی مجلس هفته‌ای دو روز جلسه داشته است. تازه در بیشتر جلسات هم، نزدیک یک سوم نمایندگان غایب تشریف دارند. مجلس اغلب هفته‌ها، دست‌کم چهار روز تعطیل است، شنبه و دوشنبه و پنجشنبه و جمعه.

یک نماینده می‌گوید: «تعطیلات مجلس در مجموع به این ‏صورت است که نزدیک پانزده روز عید مجلس تعطیل است و نمایندگان هم تعطیل هستند، تابستان یک ماه تعطیلی تابستانه دارند که به صورت دو تا دو هفته اجرا می‌شود، در این دو هفته، مجلس کاملا تعطیل است و نمایندگان آزاد هستند، یک ماه هم نماینده در طول سال می‌‏تواند مرخصی بگیرد و عملا یک نماینده می‌‏تواند از دو ماه و نیم تعطیلی استفاده کند»

با آغاز تحریم‌های نفتی اتحادیه اروپا علیه ایران و تهدید دوباره ایران به بستن تنگه هرمز، بار دیگر فعالیت‌های آمریکا در منطقه خلیج فارس شدت گرفته است. به گمان ناظران و تحلیلگران، این فعالیت‌ها بخشی از برنامه گسترده‌تر باراک اوباما علیه ایران است که با نام «راهبرد دوجهتی» از آن یاد می‌شود.

به گزارش «تابناک»، ایالات متحده بی ‌سروصدا در حال حرکت دادن تجهیزات نظامی به سوی خلیج فارس است تا از اقدام ایران برای بستن تنگه هرمز جلوگیری کند؛ افزون بر این، شمار جت‌های جنگنده آمریکایی نیز در منطقه افزایش پیدا کرده است.

روزنامه «نیویورک تایمز» ضمن بیان این خبر نوشت: این تحرکات، بخشی از تلاش‌های آمریکا برای افزایش حضور نظامی‌اش در منطقه است تا از این راه، خیال اسرائیل را بابت دست نیافتن ایران به سلاح هسته‌ای راحت کند.

با این حال، به نوشته این روزنامه، در شرایطی که آمریکا و متحدانش دور جدیدی از تحریم‌های گسترده‌تر را علیه بخش نفتی ایران اعمال کرده و تلاش دارند از این راه و به زعم خود تعهد ایران را به مذاکرات افزایش دهند، اقدامات اینچنینی خطراتی از جمله واکنش تقابلی نیروهای مسلح ایران به افزایش حضور آمریکا را در پی دارد.

بنا بر این گزارش، عینی‌ترین جنبه اقدامات جدید آمریکا، افزایش شمار قایق‌های نظامی این کشور به منظور گشت‌زنی پیرامون تنگه هرمز است که می‌توانند در صورت تصمیم ایران به بستن تنگه هرمز، به منظور گشایش دوباره آن اقدام کرده و جلوی توقف صادرات نفت به اروپا را بگیرند.

افزون بر این، نیروی دریایی آمریکا، شمار کشتی‌های مین جمع کن خود را به دو برابر افزایش داده و هم اکنون هشت کشتی از این دست، در منطقه حضور دارند. افسران عالی‌رتبه آمریکایی، این کار را عملی صرفاً دفاعی خوانده‌اند.

اما به جز موارد نامبرده، از اواخر بهار، آمریکا پنهانی هواپیماهای جنگی F-22 و مدل‌های قدیمی‌تر F-15 خود را به دو پایگاه جداگانه در منطقه خلیج فارس فرستاده تا جت‌های جنگنده موجود در منطقه و نیز واحدهای تهاجمی حرفه‌ای خود را تقویت کند.

این تعداد هواپیماهای جنگنده اضافی، به ارتش آمریکا توان بیشتری در مقابل توپخانه‌های ساحلی ـ که ممکن است کشتیرانی در خلیج فارس را تهدید کنند ـ می‌دهد و همچنین توانایی آمریکا را برای حمله به اهدافی در درون خاک ایران بالا می‌برد.

سرانجام این که نیروی دریایی آمریکا، یک کشتی مبدل آبی ـ خاکی حمل و نقل و اتصال به نام «پونس» را به خلیج فارس فرستاده تا به نخستین پایگاه شناور آمریکا در منطقه برای عملیات‌های نظامی و غیرنظامی تبدیل شود.

مقامات وزارت دفاع آمریکا می‌گویند، نخستین مأموریت پونس این است که به یک قطب لجستیک و عملیاتی برای مین روبی تبدیل شود. با این حال، این کشتی با دارا بودن یک مرکز درمانی، عرشه فرود بالگرد و خوابگاه‌هایی برای نیروهای جنگنده، می‌تواند به پایگاهی برای عملیات‌های ویژه آمریکا نیز تبدیل شود.

نیویورک تایمز اشاره می‌کند که برای اوباما، تلفیقی از مذاکرات، تحریم‌های جدید و افزایش فشار نظامی، آخرین و شاید حیاتی‌ترین آزمون سیاستی است که در کاخ سفید با نام خط مشی «دو جهتی» از آن یاد می‌شود.

در میانه رقابت‌های انتخاباتی و در زمانی که میت رامنی، رقیب جمهوری خواه اوباما وی را به ضعف نشان دادن در موضوع ایران متهم می‌کند، اوباما در پی آن است که جدیت خود را نشان دهد؛ اما همزمان، از ایجاد بحران در منطقه نیز دوری کند.

در عین حال، اوباما می‌خواهد حمایت خود از رژیم اسرائیل را نیز به این رژیم ثابت کند؛ اما نه در آن اندازه که این رژیم عرصه را در مقابل خود برای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران باز ببیند.

به این ترتیب، اوباما می‌کوشد با مجموعه‌ای از سیاست‌ها، فشار بر ایران را افزایش داده و او را به حرکت در راه خود وادارد؛ اما غلبه یکی از این ابعاد بر بعد دیگر و نیز نتایج و پیامدهای این سیاست، نیازمند گذر زمان و به نتیجه رسیدن تحولات کنونی در بخش‌های گوناگون است.
منبع: http://www.tabnak.ir 

یک فرضیه رایج در تحلیل گردش‌های گسترده سیاسی در ایران، چیرگی منطق گفتمانی بر فرآیندهای انتخابگری رأی‌دهندگان است. این فرضیه که رفته‌رفته در قامت یک نظریه نیز خود را آراسته و سال‌هاست وجهی کانونی در تلاش‌های گروه‌های فعال در فضای انتخابات یافته، شواهد متعددی را دال بر تأیید ایده گفتمان‌محور خود ارائه می‌کند؛ بررسی این وضعیت در سالی رو به انتخابات، می‌تواند برخی پرسش‌های اساسی را آشکار کند.

بخش اعظم این ادله‌، مربوط به دوره بیست و چند ساله اخیرند؛ نخستین مورد، به برگزیده شدن شبه‌گفتمان سازندگی اشاره دارد که هرچند تغییرات گسترده در هرم حکمرانی ملی زمینه‌ساز آن بود، ولی در اصل جنگِ پشتِ سر گذاشته شده و سازندگی را (که مفهومی تقابلی با آن دارد) در مرکز می‌‌گذارد.

توجه به این نکته نیز که سازه‌های اصلی این رویکرد در اواخر عمر رهبر کبیر انقلاب قابل مشاهده است و مثلا ایشان در نیمه دوم سال 67، سیاست‌های ناظر به بازسازی را ابلاغ می‌کنند، بسیار با اهمیت است. با وجود این، همین شبه‌گفتمان، در انتخابات ششمین دوره ریاست‌جمهوری، زیر انتقادهای شدید گفتمان تازه به میدان درآمده عدالت اجتماعی به نمایندگی احمد توکلی خدشه‌دار شده و نگرانی‌هایی را درباره تداوم آن برمی‌انگیزد که مثلا توطئه مادام‌العمر کردن ریاست‌جمهوری به سردمداری آن وزیر به ینگه دنیا گریخته، یکی از مهمترین راهکارهای مقابله با آن به شمار می‌رفت.

اما در این باره باید گفت، برتری دولت دوم هاشمی‌رفسنجانی بر عرصه‌های اقتصادی و بروز نوعی انسداد سیاسی ـ فرهنگی (همزمان با پیدایش حزب دولت‌ساخته کارگزاران)، گفتمان جامعه‌ مدنی را آماده ورود به میدانکرد و در حالی که علی‌اکبر ناطق‌نوری، نماد تداوم هاشمی شناخته می‌شد، سیدمحمد خاتمی با تأکید بر توسعه سیاسی (و فرهنگی)، کرسی ریاست جمهوری را از آن خود ساخت، ولی این گفتمان نیز در انتخابات خرداد 80، بار دیگر از زاویه‌‌ همان گفتمان عدالت ـ که این ‌بار شعار دولت پاک را سرلوحه خود قرار داده ـ و باز هم به نمایندگی توکلی، مورد تعریض قرار گرفت و در بازار متشتت اصولگرایان حاضر در صحنه، بالا‌ترین رأی را از آن خود کرد.

چهار ساله دوم دولت هشتم و ناکارآمدی اقتصادی، زمینه‌ها را برای تقویت زیرساخت‌های گفتمان‌ عدالت‌خواهی فراهم کرد. این گفتمان که به ‌مرور دارای ادبیاتی قدرتمند‌تر نیز شده و در صحنه عمل نیز نمونه‌هایی عملی پیدا کرده بود (که در اینجا نباید از نقش پرقدرت رسانه و نهادهای مذهبی واسط مانند مساجد غفلت کرد)، در چهره محمود احمدی‌نژاد متبلور شد و او به عنوان ضدگفتمان مسلط (در میانه شعارهای: هاشمیِ 2005، 25 هزار تومانیِ کروبی و وطنمِ معین) توانست آرای وسیع مردم را از آن خود کند و به‌ گونه‌ای جالب توجه، همین رویداد در خرداد 88 تکرار شد.

نامزد مدعی و شکست‌خورده این انتخابات، فاقد گفتمانی محوری بود و ایده‌هایی نظیر تأکید بر حذف گشت ارشاد، کاملا منطبق بر گفته‌های احمدی‌نژاد از سال 85 به بعد به شمار می‌رفت. در چنین فترتی روشن بود که توجهات غیرمرکزگرا می‌تواند توفیقات بیشتری داشته باشد و در صحنه عمل هم چنین شد. تجاوب نسبی مردم تهران و سکون بیشتر نقاط پیرامونی کشور، تأییدی دیگر بر این مدعاست.


اکنون در آستانه انتخابی دیگر، رویکرد گفتمانی برای ساماندهی تبلیغات انتخاباتی، غلبه خود را بر پایه مجموعه ادله و شواهد تاریخی مذکور حفظ کرده و گسترش می‌دهد. «گفتمان عدالت» که با عملکرد غیرشفاف و ابهام‌برانگیز دولت، دچار آسیب‌های اساسی‌ شده، یکی از اصلی‌ترین ایده‌های مطرح است که توان بسیج‌سازی توده‌ای را نیز ممکن است در خود داشته باشد و برخی نامزدهای احتمالی، با اتکای به آن قصد حضور در صحنه را دارند.

«گفتمان پیشرفت» نیز که ادبیات گسترده‌ای در هشت سال گذشته برای آن تولید شده در کانون توجهات قرار دارد، اما ممکن است وجه نخبه‌گرایانه آن مانع از برقراری ارتباط درونی با مخاطبان وسیع در سطح ملی شود. ایده‌ای دیگر، «شبه‌گفتمان کارآمدی» است که دقیقا روی چشم‌ اسفندیار دولت کنونی بنا شده و وضعیت آشفته اقتصادی نیز می‌تواند زمینه‌های مناسبی برای فراگیری آن فراهم کند؛ اما ضعف درونی و کمبود عقبه‌های محتوایی ممکن است به ‌کلی آن‌ را از مرکزیت ساقط و ناکارآمد سازد.

در مقابل، ظهور گفتمان‌های رقیب را نیز نباید از نظر دور داشت، چرا که به اقتضای شرایط سیاسی، نامزدی یک چهره اصلاح‌طلب می‌تواند برهم‌زننده بسیاری از معادلات تلقی شود. چنین چهره‌ای احتمالا هم‌پیوندی جهانی (تنش‌زدایی بین‌المللی) را سرلوحه برنامه‌های خود قرار می‌دهد و از آن‌جا که سنجه نگاه جهانی نیز در دو انتخابات اخیر (پس از آغاز مناقشه هسته‌ای) در نگاه رأی‌دهندگان ایرانی، بسیار اثرگذار جلوه می‌کند (و این گزاره الزاما به معنای پیروی از نگاه جهانی نیست و نمونه‌های اخیر، عکس آن ‌را نشان می‌دهد)، می‌توان در نظر داشت که چنین ایده‌ای، ممکن است توانایی بروز گسترده را بیابد.

منطق اصلی تحلیل بالا، تبعیت فضای عمومی در ایران از گفتمان نامزد پیروز است که ذیل تقابل با گفتمان رئیس‌جمهور وقت شکل می‌گیرد. البته هرچند این دوگانه‌گرایی ممکن است توصیفی از تحولات بیست و چند ساله اخیر به ‌دست دهد، چندان معلوم نیست که همه جابجایی‌ها را بتوان در این‌ چهارچوب معنادار کرد؛ به‌ تعبیری دیگر، فضای کنونی ساخته شرایطی تعاملی است و گفتمان، تنها یک متغیر تأثیرگذار به‌ شمار می‌رود (که معمولا هم پس از وقوع ماجرا، شناسایی می‌شود) و اگر نامزدی همه همت خود را بر این عنصر متمرکز کند، شاید نتواند توان لازم بر پوشش دادن به جهات لازم دیگر منتخب‌شدن را به دست آورد.

نگاهی به فهرست مردان مطرح برای ورود به صحنه رقابت‌ها، تا اندازه‌ای این نکته را روشن‌ می‌کند که جست‌وجو برای یافتن گفتمانی قدرتمند تا چه میزان مورد توجه قرار داشته و همین امر ممکن است تداخل ‌گفتمانی را ایجاد کرده و موجب ناکامی ایده‌های مذکور در صحنه عمل شود. تجربه دو دهه اخیر، نشان می‌دهد که هیچ نامزدی با اتکا به یک عامل موثر نتوانسته رأی انتخاب‌گران را به ‌دست آورد.
منبع: http://www.tabnak.ir